ตับ (Liver) คือ
ต่อมที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในร่างกายมนุษย์
เป็นอวัยวะสำคัญที่มีหน้าที่สำคัญในขบวนการเมแทบอลิซึมหลายประการในร่างกาย เช่น
การควบคุมปริมาณไกลโคเจนสะสม การสลายเซลล์เม็ดเลือดแดง การสังเคราะห์พลาสมาโปรตีน
การผลิตฮอร์โมน และการกำจัดพิษ
โดยปกติแล้วตับของผู้ใหญ่ปกติจะมีน้ำหนักราว 1.3 ถึง 3.0 กิโลกรัม ซึ่งหน้าที่ต่างๆของตับจะอาศัยการทำงานของเซลล์ตับ ซึ่งมีหน้าที่หลากหลาย ได้แก่ ผลิตน้ำดี ควบคุมเมแทบอลิซึมของสารอาหารจำพวกคาร์โบไฮเดรต ควบคุมเมแทบอลิซึมของไขมัน โดยเฉพาะการสังเคราะห์คอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ ผลิตสารที่เป็นปัจจัยการแข็งตัวของเลือด (clotting factors) เก็บสะสมไวตามินและแร่ธาตุ เช่น ไวตามิน B12 เหล็ก และทองแดง และหน้าที่อื่นๆอีกมากมาย
ถ้าหาก ตับพัง! หรือตับได้รับความเสียหาย สามารถดูได้จากอาการใดบ้าง?
1. อุจจาระซีด เกิดขึ้นเมื่อ stercobilin (สารสีน้ำตาล)หายไปจากอุจจาระ Stercobilin เกิดจากสาร bilirubin metabolites ที่ผลิตในตับ
2. ปัสสาวะมีสีดำ เกิดขึ้นเมื่อบิลิรูบินผสมกับปัสสาวะ
3. ดีซ่าน (ผิวเหลืองและ/หรือสีขาวของดวงตา) เกิดขึ้นเมื่อบิลิรูบินสะสมในผิวหนัง ทำให้เกิดอาการคันที่รุนแรง อาการคันเป็นเรื่องที่พบมากที่สุดสำหรับผู้ที่มีภาวะตับ4. วาย บ่อยครั้งที่อาการคันนี้ไม่สามารถระงับได้ด้วยยา
5. อาการบวม ของช่องท้อง ข้อเท้าและเท้า เกิดขึ้นเนื่องจากตับไม่สามารถสร้างอัลบูมิน(โปรตีนชนิดหนึ่งพบในไข่ นม เนื้อสัตว์ และเลือด)
6. ความเหนื่อยล้ามากเกินไป เกิดจากการสูญเสียสารอาหาร แร่ธาตุและวิตามิน
7. รอยช้ำ และมีเลือดออกง่าย เพราะตับทำหน้าที่สร้างสารที่ช่วยป้องกันเลือดออก เมื่อเกิดความเสียหายที่ตับ สารเหล่านี้จะไม่มี ทำให้เลือดไหลออกอย่างรุนแรงได้
8. การปวด ในด้านขวาส่วนบนของร่างกาย เป็นผลมาจากการยืดของแคปซูล Glisson ในสภาวะของโรคไวรัสตับอักเสบและครรภ์เป็นพิษ (อังกฤษ: pre-eclampsia)
โดยปกติแล้วตับของผู้ใหญ่ปกติจะมีน้ำหนักราว 1.3 ถึง 3.0 กิโลกรัม ซึ่งหน้าที่ต่างๆของตับจะอาศัยการทำงานของเซลล์ตับ ซึ่งมีหน้าที่หลากหลาย ได้แก่ ผลิตน้ำดี ควบคุมเมแทบอลิซึมของสารอาหารจำพวกคาร์โบไฮเดรต ควบคุมเมแทบอลิซึมของไขมัน โดยเฉพาะการสังเคราะห์คอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ ผลิตสารที่เป็นปัจจัยการแข็งตัวของเลือด (clotting factors) เก็บสะสมไวตามินและแร่ธาตุ เช่น ไวตามิน B12 เหล็ก และทองแดง และหน้าที่อื่นๆอีกมากมาย
ถ้าหาก ตับพัง! หรือตับได้รับความเสียหาย สามารถดูได้จากอาการใดบ้าง?
1. อุจจาระซีด เกิดขึ้นเมื่อ stercobilin (สารสีน้ำตาล)หายไปจากอุจจาระ Stercobilin เกิดจากสาร bilirubin metabolites ที่ผลิตในตับ
2. ปัสสาวะมีสีดำ เกิดขึ้นเมื่อบิลิรูบินผสมกับปัสสาวะ
3. ดีซ่าน (ผิวเหลืองและ/หรือสีขาวของดวงตา) เกิดขึ้นเมื่อบิลิรูบินสะสมในผิวหนัง ทำให้เกิดอาการคันที่รุนแรง อาการคันเป็นเรื่องที่พบมากที่สุดสำหรับผู้ที่มีภาวะตับ4. วาย บ่อยครั้งที่อาการคันนี้ไม่สามารถระงับได้ด้วยยา
5. อาการบวม ของช่องท้อง ข้อเท้าและเท้า เกิดขึ้นเนื่องจากตับไม่สามารถสร้างอัลบูมิน(โปรตีนชนิดหนึ่งพบในไข่ นม เนื้อสัตว์ และเลือด)
6. ความเหนื่อยล้ามากเกินไป เกิดจากการสูญเสียสารอาหาร แร่ธาตุและวิตามิน
7. รอยช้ำ และมีเลือดออกง่าย เพราะตับทำหน้าที่สร้างสารที่ช่วยป้องกันเลือดออก เมื่อเกิดความเสียหายที่ตับ สารเหล่านี้จะไม่มี ทำให้เลือดไหลออกอย่างรุนแรงได้
8. การปวด ในด้านขวาส่วนบนของร่างกาย เป็นผลมาจากการยืดของแคปซูล Glisson ในสภาวะของโรคไวรัสตับอักเสบและครรภ์เป็นพิษ (อังกฤษ: pre-eclampsia)
เมื่อรู้อย่างนี้แล้วเราจึงมีความจำเป็นที่จะต้องดูแลเอาใจใส่ตับให้มีความแข็งแรงสามารถทำงานได้อย่างเต็มที่ ด้วยการดูแลรักษาตับดังต่อไปนี้ค่ะ
1. ไม่ดื่มสุรา เบียร์ หรือของมึนเมา
2. ไม่ควรรับประทานยาพร่ำเพรื่อ เพราะสารเคมีจะทำลายตับได้
3. ระวังอย่าสูดดมพวกละอองสเปรย์ต่างๆ
4. สวมถุงมือ ใส่เสื้อแขนยาว สวมหมวกและหน้ากากทุกครั้งที่พ่นหรือผสมยาฆ่าแมลง
5. ไม่สำส่อนทางเพศ
6. ไม่ใช้ยาเสพติดชนิดฉีดเข้าเส้น
7. ไม่รับประทานอาหารดิบหรือสุกๆ ดิบๆ
8. รับประทานอาหารที่สะอาดและน้ำต้มสุก มีภาชนะปิดอย่างมิดชิด
9. นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
10. ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
ไม่มีความคิดเห็น: